Hoe zijn de Cambodjann

De Cambodjaanse mentaliteit

In mijn vorige blog heb ik al een tipje van de sluier opgelicht over de mentaliteit van de Cambodjanen en in mijn geval van SSF in het bijzonder. Voor wie het nog niet wist: Cambodja is een overwegend boeddhistisch land. De basis van de leer van Boeddha is 'het vermijden van al het foute gedrag, het ondernemen van het goede en het ontwikkelen van de eigen geest'. In de eerste twee dingen die worden genoemd, zijn de Cambodjanen over het algemeen heel goed (al betwijfel ik dat ook nog wel eens als ik in de krant lees over weer een geval van kindermishandeling) en het maakt dat ik me hier in den vreemde veiliger voel dan ergens anders. Ik zeg over het algemeen want ook hier zijn er uitzonderingen die de regel bevestigen. Het zal voor de Cambodjanen wel onder de noemer 'ontwikkelen van de eigen geest' vallen om buitenlanders af te zetten terwijl dat voor mij toch anders ligt. Rechtvaardigheid en gelijke behandeling vallen bij mij onder 'het ondernemen van al het goede' en geld verdienen aan buitenlanders is voor mij tegenstrijjdig aan 'het vermijden van al het foute gedrag'. Het zal wel een verschil van inzicht zijn en blijven, voor die Cambodjanen die zich daaraan schuldig maken.

Het boeddhisme is dus verweven in de Cambodjaanse cultuur en een ander belangrijk onderdeel daarvan is acceptatie. Acceptatie van alles en iedereen, alle situaties zoals ze zijn. Dit wordt nogeens extra versterkt door het schrikbewind van Pol Pot en de Rode Khmer die hier geregeerd heeft van 1975 tot 1979 en leider was van de Rhode Khmer van 1963 tot 1998. De Rhode Khmer was een communistische organisatie die als belangrijkste motieven deportatie, moord en guerilla had. Wat ik tot nu toe van de Cambodjanen zelf heb gehoord, is dat Pol Pot de Cambodjanen heeft beroofd van het vermogen om te dromen en hun dromen waar te maken. Dat laatste is precies waarom ik hier ben, omdat ik mijn droom waar wil maken en dat ga ik dan vervolgens doen in een land waar het grootste deel van de bevolking niet durft te dromen. Een beetje dubbel is dat wel, al weten zij dat niet.

Ook al is Pol Pot al 15 jaar geleden overleden, die instelling is nog steeds voelbaar. Tijdens zijn bewindvoering werd iedereen die het lef had om te zeggen waar ie voor stond, vermoord. Dat waren voornamelijk monikken, leraren, leiders en intellectuelen. Initiatief nemen wordt uiteindelijk je dood, dat is iets wat hier ook nu nog leeft en wat ze hier met de paplepel krijgen ingegoten. En dat is dus ook precies wat ze niet doen, het initiatief nemen. Ze wachten totdat iemand anders ze vertelt wat ze moeten doen. Voor zichzelf denken is er ook niet bij, dat laten ze liever aan een ander over. Als je ze vraagt wat zij ervan denken, dan weten ze het niet. En zo maken ze zichzelf tot slaaf terwijl dat precies iets is wat ze niet willen. Ze willen het wel anders maar de meesten weten niet hoe. Gevolg is dat iedereen wacht tot de ander het initiatief neemt. Neem mijn baas bijvoorbeeld: hij wil graag dat zijn medewerkers meer initiatief nemen maar voor de medewerkers is mijn baas het rolmodel. Hij doet vervolgens niets omdat hij wacht tot iemand het initiatief neemt maar het gevolg is dat zijn medewerkers ook niets doen; zij kijken alleen maar naar hem en doen wat hijj doet en dat is .... precies, niets. Vervolgens is de baas gefrustreerd en geeft zijn personeel er de schuld van dat zij niets doen en zo is de cirkel rond.

Iets anders wat voor mij heel opvallend is, is het feit dat ze altijd naar een ander wijzen. Spreek iemand aan op zijn/haar gedrag en 9 van de 10 zal men een ander daarvoor verantwoordelijk houden. Ook dat is terug te verhalen op de rode Khmer heerschappij waar het opkomen voor jezelf en het uitkomen voor je idealen werd afgestraft met de dood. Destijds is een kwart van de Cambodjaanse bevolking vermoord en dat kwart bestond voornamelijk uit de eerder genoemde monikken, leiders, leraren en intellectuelen. Kennelijk wilde Pol Pot een extreem volgzame bevolking om zo zijn ideologie te kunnen volbrengen. En wat was die ideologie dan, vraag je je misschien af? Ten eerste werd iedereen vanuit de steden naar het platteland gedeporteerd, waar op collectieve boerderijen moest worden gewerkt. Het arme-boerisme was een van de belangrijkste pijlers van de rode Khmer. Wat ze eigenlijk wilden, was alles wat niet Khmer was uitbannen, uitmoorden. Geen buitenlandse invloeden ook en een zeer sterke 'back to basics' instelling.

Een laatste (in ieder geval voor dit blog) opvallendheid van de cambodjanen is het feit dat er (bijna) niets wordt genoteerd. Dat is geen overblijfsel van de rode Khmer maar een overblijfsel van het onderwijsstelsel dat alleen maar lectoren kent. Dat zie je dus ook terug bij mijn baas, die van zichzelf vindt dat hij een leraar is maar die in feite alleen maar een lector is. Ik heb hem ervan verdacht dat hij zichzelf graag hoort praten, en misschien is dat ook wel zo maar hij weet niet hoe hij op een meer interactieve manier kan lesgeven. Ook hij doet zoals hem is voorgedaan door zijn docenten. Hij weet dat dat in het westen anders gaat en is ook blij als er enige kritiek wordt gegeven ten aanzien van zijn lesmethoden. Alleen veranderen is er nog niet bij, dat duurt nog wel even, schat ik zo in. Tot nu toe wordt er weinig genoteerd, men wil het liefst alles uit het hoofd kunnen weten. Dat werd 35-40 jaar geleden ook gezien als dé methode van goed onderwijs. Binnenkort ga ik bij een van mijn nieuwe vriendinnen die docent Engels is op een highschool, kijken hoe het er nu aan toe gaat. Ik ben heel benieuwd ...

De drie genoemde karakteristieken is wel wat de meeste Cambodjanen gemeen hebben - uitzonderingen daar gelaten. Het zijn over het algemeen initiatiefloze mensen die geen eigen verantwoordelijkheid kunnen/willen/durven te nemen en denken dat ze alles kunnen onthouden wat hen wordt verteld. Dat ga ik dus niet kunnen veranderen in de tijd dat ik hier ben. Wat ik wel kan doen, is ze bewust maken van wat de gevolgen zijn van hun inactieve gedrag. Overigens zeggen de Cambodjanen van zichzelf dat het grootste deel van de bevolking 'lui' is, al denk ik daar - natuurlijk - anders over.